blog-3838-b.jpg

 

 

KIRIK VE İYİLEŞMESİ

 

Kırık Nedir?

  İç veya dış etkenler aracılığıyla kemik yapısında oluşan aşırı yüklenim veya birikimsel mikrotavmalar nedeniyle kemik dokusunun anatomik bütünlüğünün bozulmasıdır.

Kırık İyileşmesi Nasıl Olur?

 Kemik dokuları yumuşak dokulardan farklı olarak iz bırakmadan kendini onarma yeteneğine sahip dokulardır. Bunun yanı sıra kanlanmasının ve özellikle kalsifikasyon(sertleşme) sürecinin yavaş olması nedeniyle iyileşme hızı açısından dezavantajlı kabul edilebilir. Kırık iyileşmesi yaralanmadan itibaren genel kanı olarak 6-8 hafta kabul edilir. Yaralanmanın tipi, yeri ve hastaya bağlı diğer nedenlerle bu sürelerde değişiklik olabilir.

 Kırık iyileşmesi temelde direkt(primer) ve indirekt(sekonder) olmak üzere ikiye ayrılır.

   Direkt iyileşme: Dejeneratif yüzeydeki etkilenmiş ölü kemik doku hücrelerini osteoklast(kemik yıkım) hücreleri parçaladıktan sonra osteoblast(kemik yapım) hücreleri yeni kemik hücreleri üreterek var olan doku boşluğunu doldurur. Bu iyileşme tipi doku uçları arasında ayrışma olmadığı ve yüklenim ile hiç hareketliliğin olmadığı kırk tiplerinde gerçekleşir. Ör: Stres kırığı iyileşmesi.

   İndirekt iyileşme: Bu iyileşme sürecinde bilinen fizyolojik iki tip kemik doku oluşum süreci de görülür. Kırık iyileşme süreçlerinin büyük bir kısmı indirekt tipte iyileşmelerdir. İndirekt iyileşme sürecinde mikro hareketlilik ve ağırlık aktarımı sürecin bir parçası olarak kabul edilir. Kemik dokuda ayrışmaya neden olan hatta kemik doku ve komşu yumuşak dokularını aynı anda etkileyen travmaların kırıklarında indirekt iyileşme süreci görülür. Kırığın şiddetine ve tipine göre self konservatif veya cerrahi ile birlikte konservatif tedaviler uygulanır. Tüm süreçlerde rehabilitasyon fazı çok önemli ve gereklidir. İndirekt iyileşme süreci %100 uzlaşılamamış olsa da büyük çoğunluğun kabulü ile kendi içinde sırasıyla kanama (travma akabindeki akut dönem), inflamasyon, onarım(kallus oluşumu), kallus şekillenmesi, kemikleşme (kallusun normal kemik doku özellikleri kazanması) fazları olmak üzere 5 alt başlıkta ele alınabilir.

Kırık İyileşmesini Etkileyen Faktörler?

 Kırık bulgusu vücuttaki ileri derece yaralanmalardan birisidir bu nedenle iyileşme süreci uzun ve zahmetlidir. Sürecin uzunluğu ve iyileşme fazlarının komplike olması nedeniyle süreç birçok değişkenden etkilenmektedir. İyileşmeyi etkileyen başlıca faktörleri kırığa özgü ve genel faktörler olarak aşağıdaki gibi iki ana başlıkta sıralayabiliriz.

Kılığa bağlı faktörler:

-Kırığın yeri: Üst ekstremite kırıkları, alt ekstremite kırıklarına göre daha hızlı iyileşmektedir.

-Kırılan kemiğin anatomik yapısı: Süngerimsi kemik dokusunda lümenli yapılara oranla daha hızlı iyileşme gerçekleşir.

-Kırığın tipi: Çok parçalı kırıklar tek parçalı kırıklara daha geç iyileşir. Transvers(yatay) kırıklar, dikey kırıklara oranla daha geç iyileşir. Açık kırıklar, kapalı kırıklara oranla daha geç iyileşir. 

-Kırılan kemiğin damarlanması: Damar komşuluğu iyi olup, beslenmesi iyi olan kırıklar; beslenmesi kötü olan damarlara göre daha hızlı iyileşir.

-Yaralanma mekanizması: Çoklu doku yaralanması veya kemik ypapının tamamının etkilendiği travmalar,tekli ve kısmi travmalara oranla daha geç iyileşir.

-Varsa cerrahisi ve yapılan işlem: Cerrahi materyali iyileşme sürecinde rol oyanamktadır. Cerrahinin komplikasyon yatkınlığı iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir.

 

Genel faktörler:

-Genetik yapı: Kemik yapısı ve iyileşmenin fizyolojik süreçleri kalıtsal kodlarla şekillenir. Buda aynı kemiği aynı tipte kırılan kişilerde iyileşme süreçlerinde farklılıklar oluşmasına neden olur.

-Yaş: Genç yaşlarda daha hızlı iyileşme görülürken yaşlılıkta iyileşme daha yavaştır. Bunun yanı sıra gelişim çağındaki kırıklarda iyileşme sürecindeki komplikasyonların kalıcı sekel bırakma riski daha yüksektir.

-Beslenme: İyileşme fazında vücut ekstra enerjiye ihtiyaç duyar. Bu ihtiyacı karşılamak için beslenmenin düzenlenmesi önemli bir etkendir.

-Mineral ve Vitaminler: Kemikleşme sürecinde vücuttaki serbest mineral ve vitaminlerin kemik yapısına katılması nedeniyle bu yapıların vücuttaki seviyeleri iyileşme sürecini etkiler. Özellikle; A, D başta olmak üzere C, E ve B6 vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, selyum, çinko mineralleri kemik yapımında rol oynar.

-Hormon ve Enzimler: Fizyolojik süreçlerin devamlılığında enzim ve hormonlar aktif olarak rol oynarlar.

-Uyku: Vücudumuz kendini yenileme faaliyetlerini çoğunlukla uyku fazında gerçekleştirdiği için düzenli ve yeterli uyku iyileşme süreçlerinin vazgeçilmez bir unsurudur.  Özellikle gece uykusu olarak tabir edilen 23.00-04.00 arası saatleri arasındaki uyku iyileşme sürecini olumlu yönde etkiler.

-Sigara, Alkol kullanımı: Sigara ve alkol tüketimi akciğer ve karaciğer başta olmak üzere hayati organları doğrudan olumsuz etkiler. Bu nedenle tüketilmeleri durumunda vücut öncelikli olarak o organları temizlemeye/yenilemeye çalıştığı için kırık iyileşme sürecini olumsuz etkiler.

-Kronik hastalıklar: Diyabet, kardiyovasküler, astım, osteomiyelit vb. hastalıklar kemik iyileşme sürecini olumsuz etkilemektedir.

 

DOIT’DEN HABERDAR OL!

Doit hakkında son gelişmelere haberlere ve kampanyalara
bu alandan ulaşabilirsiniz.

+

Arama Yap

+